Erozyon Nedir?

Sayfamızda Erozyon nedir? sorusunun yanıtını, Erozyon nedir kısaca, Erozyon nedir nasıl önlenir, Erozyon nasıl önlenir, Erozyon nedir nasıl oluşur, Erozyon nedir, çeşitleri nelerdir, Erozyon nedenleri nelerdir sorularının yanıtını bulabilirsiniz.

Erozyon Nedir?  Nasıl Oluşur?

Erozyon Nedir? kelime anlamı; Erozyon toprağın akarsular, sel suları ve rüzgarlar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle aşındırılıp taşınması ve sürüklenmesi olayına erozyon denir.

Yeryüzünde bitki örtüsü ve su akışı ile toprak örtüsü arasında doğal bir denge vardır. Bu doğal denge içerisinde, yer yüzünün dış kuvvetler tarafından aşındırılmasına doğal erozyon denir. Doğal erozyon insanlar ve çevre için zararlı değildir. Çünkü doğal erozyonla çok yavaş olarak üstten aşınan toprağın yerine alttan yeni toprak oluşmaktadır. Onun için toprak örtüsü yenilenerek yerinde kalmaktadır. Ancak bitki örtüsünün tahribi gibi insanların olumsuz girişimleri sonucu doğal denge bozulur. Böylece erozyon hızlanır. Bu olay sonunda toprak örtüsü hızla incelir, zamanla yok olur. Kayalar yüzeye çıkar. Ülkemiz dünyada erozyonun en çok görüldüğü ülkelerden biridir. Topraklarımızın en az yarısı çeşitli derecelerde erozyona uğramıştır. Türkiye’de görülen erozyon Kuzey

Amerika’dan 6, Avrupa’dan 17 kat daha fazladır.

Türkiye’de Erozyonu Oluşturan Başlıca Etkenler

a)    Arazinin Çok Engebeli ve Eğimli Olması

Eğimin fazla olması sağanak yağışların bu tür arazileri kolayca süpürmesine neden olur.

b)    Bitki Örtüsünün Tahrip Edilmesi

Ormanların bilinçsizce kesilmesi ve orman yangınları özellikle eğimli arazilerin çıplak kalmasına neden olur. Ayrıca mera ve otlakların aşırı otlatılması, otlakların dengesini bozar.

c)    İklimin Etkisi

Ülkemizde özellikle iç bölgelerde meydana gelen sağanak yağmurlar ve bunların sonucunda oluşan seller, bitki örtüsünün zayıf olduğu alanlarda toprakların süpürülmesine neden olmaktadır. Dere yataklarının ıslah edilmemesi ve sel taşkınları toprak erozyonunu artırıcı etkenlerdendir.

d)    Toprağın ve Ana Kayanın Etkisi

Anakayanın fiziksel ve kimyasal özellikleri aşınma üzerinde etkilidir. Bitki örtüsünden yoksun kumlu, killi araziler yüzey suları tarafından kolayca aşındırılarak şekillendirilir.

e)    Arazinin Yanlış Kullanımı

Ormanların tahrip edilerek tarım alanlarına dönüştürülmesi, bozkır, çayır, ormanlık alanlardaki otlakların hayvanlara otlatılması, anız örtüsünün yakılması ve arazinin eğim yönünde işlenmesi gibi faktörler arazinin doğal dengesini bozmaktadır. Bu tür olaylar erozyonu artırmaktadır.

Rüzgarlar yağışın fazla olduğu Doğu Karadeniz’in kıyı kesimleri hariç bir çok bölgede erozyona neden olur. Bu yerlerin başında Konya-Karapınar çevresi gibi hem bitki örtüsünün zayıf, hem de kuraklığın belirgin olduğu yöreler gelir.

Erozyon Nedir Nasıl Oluşur?

Türkiye’de Erozyonun Ortaya Çıkardığı Başlıca Sorunlar

Toprağın üstteki verimli kısmının sel sularıyla süpürülüp gitmesiyle tarımsal verim azalmaktadır.

Erozyon sonucu, toprakların bir kısmı denizlere, göllere ve barajlara taşınmaktadır. Bunun sonucunda da barajlar kısa sürede toprakla dolmaktadır.

Erozyonla toprakların taşındığı yerlerde verimsiz olan taşlık ve kayalık araziler ortaya çıkmaktadır.

Erozyonun günümüzdeki hızıyla devam etmesi halinde yakın gelecekte ülkemiz çölleşme sorunuyla karşı karşıya kalacaktır.

Toprak Erozyonundan Korunma Yolları

Bitki örtüsü korunmalı, çıplak araziler ağaçlandırılmalıdır.

Tarla açma gibi nedenlerle ormanlar tahrip edilmemelidir.

Nadas alanları azaltılmalı, nöbetleşe ekim yaygınlaştırmalıdır.

Meraların ve otlakların aşırı otlatılması önlenmelidir.

Barajların ve göllerin su toplama alanları ağaçlandırılmalıdır.

Mera hayvancılığı yerine ahır hayvancılığı geliştirilmelidir.

Araziler eğim doğrultusunda değil, eğime dik olarak sürülmelidir.

Rüzgarların etkili olduğu alanlara rüzgarın hızını kesecek engeller yapılmalıdır.

Eğimli araziler aşırı işlenmemelidir.

Eğimli araziler taraçlandırılmalıdır.

Ürünler hasat edildikten sonra anız örtüsü yakılmamalıdır.

Akarsu yatakları ıslah edilmelidir.

Erozyonla mücadele ile ilgili olarak halk eğitilmelidir.

Erozyon Nedir? Erozyon Nedir Nasıl oluşur? Sorularını Cevapladıktan sonra şimdide Erozyon Çeşitlerine bir göz atalım.

EROZYON ÇEŞİTLERİ:

Erozyon, nedenlerine göre şöyle sınıflandırılır:

1. Su Erozyonu:

Su erozyonu, diğer erozyon çeşitleri içerisinde en yaygın ve en etkilisidir. Eğimli arazilerde, bitki örtüsünün zayıfladığı veya tamamen yok olduğu bölgelerde; yere düşen yağmur damlaları darbe etkisi ile bir kısım toprak parçasını yerinden kopararak parçalar.

Böylece yüzeysel akışa geçen yağmur suları, bu toprak parçalarını sürükleyerek aşağılara taşır. Yüzeysel akış halindeki sular aşağılara indikçe, diğer yüzeysel akış suları ile birleşerek güçlenir ve giderek taşıma gücü de artar. Böylece akış sularının beraberinde taşıdığı toprak ve iri materyal miktarı çoğalarak, taşkın şeklinde akan ve büyük zararlara sebep olan seller meydana gelir.Su erozyonunun ileri aşamalarında büyük derelerin ve yarıkların oluşumu görülmektedir. Bu olayın diğer bir sonucu da, yeraltı sularının yeteri kadar beslenememesi ve kuraklığa sebep olmasıdır.

Yüzey toprağı besin maddeleri yönünden çok zengindir. Su erozyonu sonucu yüzey toprağının kaybolması, toprağı fakirleştirmekte ve toprağın verimini düşürmektedir. Bu erozyon çeşidi bütün ülkelerde görülmekte olup, erozyonla kaybolan toprak verimliliğinin yeniden kazanılması mümkün değildir. Rüzgar erozyonu ile mücadelede başarı sağlanmasına rağmen, su erozyonu ile mücadele çalışmalarında henüz yeterli mesafe alınamamıştır.

2. Rüzgar Erozyonu:

Kurak ve yarı kurak iklime sahip bölgelerde yaygın olan rüzgar erozyonu; yeterli bitki örtüsü bulunmayan, oldukça düz ve geniş arazilerde, gevşek yapıdaki kuru ve ince bünyeli toprağın, şiddetli rüzgarların etkisi ile parçacıklar halinde yerinden oynatılarak, toz bulutları şeklinde yer değiştirmesi olayıdır.

Rüzgar erozyonu ile toprakta yer yer çukurlar oluşur. Bu çukurlardan çıkan toprak, başka yerlerde toplanarak kum tepeleri meydana getirir. Rüzgar erozyonu; yolları, binaları ve su yollarınıbetkileyebilir, ayrıca tarımsal alanlarda hasara sebep olabilir.

3. Çığ Erozyonu:

Çığ: Yamaç üzerinde toplanan kar kütlesinin, yeni yağan karlarla aşırı yüklenmesi veya yamaçla bağlantısının zayıflaması halinde, herhangi bir etki ile dengesini kaybederek dağ yamacından aşağıya doğru kayması ve yuvarlanması olayıdır.

Çığlar, önlerine gelen engelleri tahrip eder, beraberinde toprak, taş ve ağaçları söker götürür. Bu şekilde meydana gelen aşınma ve taşınma olayına çığ erozyonu denir.

4. Yerçekimi Erozyonu (Kitle Hareketleri):

Kitle hareketleri, genellikle ayrışma ürünü olan ve sağlam kaya üzerine oturmuş bulunan örtünün, esas itibariyle yerçekimi etkisi ile küçük veya büyük kitleler halinde yamacın aşağısına doğru yer değiştirmesi olayıdır.

5. Buzul Erozyonu:

Yüksek dağlık arazilerdeki derelerde, çeşitli zamanlarda oluşmuş buzulların parça parça aşağılara doğru kayması sırasında, beraberinde buzultaş denilen çeşitli büyüklükteki materyal kitlelerini sürüklemesi ile meydana gelen aşınma ve taşınma olayına buzul erozyonu denir.

EROZYONUN TARIM ARAZİLERİNDE OLUŞTURDUĞU ZARARLAR NELERDİR?

1. Tarım ve mera arazilerinin verimli toprakları taşınır, toprak derinliği azalır.

2. Topraktan su ve bitki besin maddeleri kaybolmaktadır.

3. Bitkiler, taşınan toprakların darbe tesirinden ve rüzgarın terlemeyi artırmasından dolayı zarar görürler.

4. Kontrolsüz yüzey akışları aşağı arazilerde taşkınlara neden olduğundan, verimli tarım toprakları taşınan materyalle örtülmekte, toprak ve yıllık ürün kaybı olmaktadır.

5. Taşkınlar, yol, köprü, sulama ve drenaj kanalları, hava alanları, sanayi tesisleri ve yerleşim yerlerine zarar vermekte; hayvan ve insanlarda can kaybına neden olmaktadır.

Erozyonun Tanımı:  Latince kökenli bir sözcük olan EROZYON dilimizde “Kemirme” anlamına gelmektedir. Yerel olarak erozyon için “Süprüntü, Uçkun, Dalaz" gibi ifadeler de kullanılmaktadır. Erozyon nedir; Toprakların, doğal ya da dış kuvvetlerin etkisiyle, oluştukları yerlerden aşındırılıp taşınması ve başka yerlerde biriktirilmesi olarak tanımlanabilen bir olaydır.

Sonuç olarak erozyon, tarım arazilerinin elden çıkmasına, üretimin azalmasına, insanların fakirleşmesine, bazen de göçlere neden olarak ekonomik ve sosyal boyutlarıyla ülkeye zarar vermektedir.

Yazımızda erozyon nedir, erozyon nedir kısaca, erozyon nedir nasıl önlenir, erozyon nasıl önlenir, Erozyon nedir nasıl oluşur, Erozyon nedir çeşitleri nelerdir, Erozyon nedenleri, erozyon kelime anlamı hakkında kısa ve öz bilgiler umarız faydalı olmuştur.